Gelir İdaresi, vergi mükelleflerinin, mükellefiyet ödevlerini tam ve eksiksiz olarak yerine getirildiğini Vergi Usul Kanununun da kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, doğrudan mükellef veya mükellefle işlem yapan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi, veri ve belge temin ederek vergi incelemeleri yapmaktadır.

Gelir idaresinin yayımlamış olduğu faaliyet raporlarında, incelenen mükelleflerin toplam mükelleflere oranın yaklaşık %2 olduğu raporlanmaktadır. Diğer bir değişle mükelleflerin sadece %2 si incelenebilmektedir. 5 yıllık zamanaşımı süresi dikkate alındığında bir mükellefe 5 yıl önceki faaliyet dönemine ilişkin soru sorulduğunda bu durum mükellefi tedirgin etmektedir. Ayrıca mükellef istemeden de olsa bir hata yaptığında tespit edilen hatadan sebep, talep edilen gecikme zam ve faizleri bir nevi cezai yaptırıma bürünmektedir. Bu durum genel ceza hukuku ilkelerine ve sosyal devlet anlayışına aykırı bir durumdur.

Yasama organı belirli tarihlerde denetimlerdeki kaliteyi artırma ve mükellef hukukunu daha sağlam bir şekilde yasal güvence altına almak için bir takım yasal düzenlemeler yapmakta, Gelir idaresi de buna paralel alt düzenlemeleri sırasıyla hayata geçirmektedir. Hiç şüphesiz İzaha davet uygulaması da vergi hukukunun önemli bir enstrümanı olacaktır.

İZAHA DAVET NEDİR?

İzaha davet müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesidir.

İZAHA DAVETİN AMACI NEDİR?

Bu müessese, yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdire sevk edilmesini önlemekte, vergi ziyaına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mükellefleri daha ağır müeyyidelerden korumaktadır.

Getirilen bu düzenleme ile İdare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, İdarenin zamanını daha etkin ve verimli alanlara hasretmesi, olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerce daha çok katkıda bulunulması ve bu sayede vergiye gönüllü uyumun artırılması amaçlanmaktadır.

İZAHA DAVETİN KAPSAMI NEDİR?

1. BA/BS Formlarında uyuşmazlık olması,
2. Kredi Kartı ile yapılan satışların KDV Beyannameleri ile karşılaştırılması sonucu uyuşmazlık olması,
3. Yıllık beyannameler ve Muhtasar Beyannamelerinin karşılaştırılması sonucu uyuşmazlık olması,
4. Çeşitli kurumlardan elde edilen asgari ücret tarifeleri ile mükellefin beyan etmiş olduğu KDV matrahlarının uyuşmaması,
5. Beyannameler üzerinde yapılan indirimlerin kanuni oranlar üzerinde olması,
6. Yapılan kar dağıtımları üzerinden vergi kesintisi yapılmamasının tespit edilmesi,
7. Geçmiş yıl zararlarının mahsubunda fazlalık/eksiklik olması durumunda,
8. Örtülü sermaye yönünden yapılan araştırma durumunda,
9. Ortaklardan alacaklar için hesaplanması gereken faizlerin hesaplanmaması durumunda,
10. Ortaklık hakları ve Limited şirket hisselerini elden çıkarttıkları halde beyanda bulunmayan Limited şirket ortakları,
11. Gayrimenkul alım/satım bedellerinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair emare olması,
12. Gayrimenkullere ilişkin değer artış kazançları yönünden eksik beyana dair bir tespit bulunması halinde,
13. Gayrimenkul sermaye iradını beyan etmeyen veya eksik/hatalı beyan etmesi durumunda,
14. Sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmasına dair tespit bulunması durumunda, (Tespit edilen belgenin vergiler hariç 50.000.-TL yi aşmaması ve bu belge toplamlarının mükellefin yıllık alımlarının %5 ini geçmemesi şartıyla.)

ÖN TESPİT NASIL YAPILACAK?

Daha önceden ihbarda bulunulmamış olması şartıyla, vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin verginin ziyaa uğramış olabileceği ve mükellefin izaha davet edilebileceği yönünde yapılan tespiti ifade eder.

 İZAHA DAVETİN UYGULAMASI

Yapılan ön tespite müteakip, mükellefe izaha davet yazısı gönderilir, gönderilen yazıda;

1. İzahatın 15 gün içinde yapılması gerektiği,
2. İzahat yapılmadığında mükellefin vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk edileceği, yapılan izahatın kabul edilmemesi halinde yine aynı işlemin yapılacağı,
3. Yapılan izahatın yeterli olduğu vergi ziyaıı olmadığı ve beyanname verilmesini gerektirecek bir husus olmadığında inceleme veya takdire sevk olmayacağı,
4. İzahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içinde verilmesi gereken beyannameler eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (izah zammı) aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezasının ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesileceği,
5. Mükellefin, yapacağı izahı desteklemek amacıyla başta defter ve belgeler olmak üzere Vergi Usul Kanununun 3 üncü maddesi kapsamında her türlü delili sunabileceği,
6. Davet konusu ön tespitle ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılamayacağı.

Hususlarına yer verilir.

Yapılan İzahın Değerlendirilmesi

      Haklarında yapılan ön tespite ilişkin vergi ziyaına neden olunmadığı yönünde mükellefçe izahta bulunulması üzerine, mükellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacaktır.

Mükellefçe yapılan izahın komisyonca yeterli bulunmaması ve beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun değerlendirilmesi halinde bu durum mükellefe bildirilir. Bu bildirim üzerine, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 günlük süre sona ermeden mükellefçe; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

Yapılan izahın yeterli bulunmaması ve mükellef tarafından eksik beyanların tamamlanmaması, ziyaa uğratılan vergilerin ödenmemesi durumunda incelemeye veya takdire sevk işlemleri yapılır.

Diğer Hususlar

İzaha davet kapsamında verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergiler ile izah zammının mükelleflerce maddede öngörülen 15 günlük süre içerisinde ödenmemesi durumunda %20 oranında kesilmiş olan indirimli ceza, %50 oranı esas alınarak artırılır ve izah zammının gecikme faizine dönüştürülür.

Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilir.

Saygılarımızla,