DÖVİZLİ DÜZENLENEN İHRAÇ KAYITLI FATURANIN MATRAHINDA SONRADAN DEĞİŞİKLİK OLMASI

3065 sayılı KDVK nun 11-c maddesinde ihraç kayıtlı teslimler tanımlanmıştır,

“İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.

İhracatın yukarıdaki şartlara uygun gerçekleştirilmemesi halinde, tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51'inci maddesine göre belirlenen (4842 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.05.2003) gecikme zammıyla birlikte ⁽¹⁴⁾ tahsil olunur. Ancak, ihraç edilmek şartıyla teslim edilen malların Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle ihraç edilmemesi halinde, tecil edilen vergi tecil edildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48'inci maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil edilir.

Tecil veya terkin edilen bu vergiler hakkında ihracatçılar bakımından bu Kanunun 32'inci maddesi hükmü uygulanmaz.

İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek Katma Değer Vergisi (5228 sayılı Kanunun 59/2-b maddesiyle değişen ibare. Yürürlük: 31.07.2004) ihraç edilen mala ilişkin imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamaz.

İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilmesi gereken Katma Değer Vergisi ihracat işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır. İade veya tecil olunacak vergi miktarı mükellefin ilgili dönem beyannamesinde yer alan bilgiler mukayese edilmek suretiyle hesaplanır.

(4842 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 01.05.2003) İhracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi halinde, en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihten itibaren onbeş gün içinde başvuran ihracatçılara, Maliye Bakanlığınca veya Bakanlığın uygun görmesi halinde vergi dairelerince üç aya kadar ek süre verilebilir. “

İhracatçılara dövizli ihraç kayıtlı teslimde bulunmanızı engelleyici bir düzenleme olmamakla birlikte, VUK ‘nu ilgili maddeleri buna izin vermiş olup, düzenlenen belgelerin üzerlerine döviz kurlarının yazılması zorunludur. Değerlemeye esas kur pek tabi serbestçe belirlenen kur olacaktır. Ancak, vergi uygulamaları bakımından iade veya tecile konu edilecek tutarın hesaplanmasına esas kurun bir önceki günün T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen “döviz[1] alış kurundan”  fazla olamayacağı tabiidir. Efektif[2] kurlar bu açıdan değerlemeye esas alınamamaktadır.

Burada akla gelen soru, ödeme tarihi ile belge düzenleme tarihi arasında meydana gelecek olan kur farklarıdır. Kuşkusuz oluşan farkların defterin Türk Lirası para biriminde tutuluyor olmasından kaynaklanmaktadır.

Ödeme gününde imalatçı aleyhine meydana gelecek olan kur farkında iade/tecil tutarında herhangi bir küçültme yapılmayacak olup yapılacak işlemler şöyledir; (3065 SY.Kn/95 seri nolu genel tebliğin 4.2 nolu bölüm)

• İhraç kayıtlı mal teslim alan ihracatçı lehine meydana gelen kur farkı, fiyat farkı gibi durumlarda imalatçıya KDV li fatura düzenleyecek olup, genel usuller çerçevesinde tarh tahakkuk işlemlerini gerçekleştirecektir,
• Bu KDV nin hesabında uygulanacak olan oran, ihraç kayıtlı mal tesliminde uygulanacak oran ile aynıdır,
• 5228 sayılı kanunun 59/2-b maddesi ile değişik, iadeye esas tutar, her halükarda imalatçı aleyhine meydana gelen kur farkının ilk tesliminde hesaplanmış tutarın düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olmaz kuralı ihracatçı tarafından hazineye intikal ettirilen kdv ile nötrleşmekte ve geriye dönük düzeltme yapılmak zorunda olunmayacaktır.
• Bu faturayı alan imalatçı genel usuller çerçevesinde bu kdv yi indirim konusu yapacaktır.
• Muhasebeleştirilmesi esnasında 611 – SATIŞ İSKONTOLARI hesabına borç, 191 – İNDİRİLECEK KDV hesabına borç, 120 – ALICILAR hesabına alacak yazmak suretiyle kayıt yapılacaktır.

Ödeme Gününde imalatçı lehine meydana gelecek olan kur farkında iade tutarında herhangi bir artış yapılmayacak olup yapılacak işlemler şöyledir; (3065 SY.Kn/25 seri nolu genel tebliğin d bölümü)

• Kur farkı mal bedeli içerisinde mütalaa edilmektedir. Bu sebepledir ki, sonradan imalatçı lehine oluşan kur farkı imalatçının düzenleyeceği yeni bir fatura ile tevsik edilecektir,
• Düzenlenen bu fatura da ilk teslime ilişkin bilgiler ile ihraç olunan malın gümrük beyannamesine ilişkin bilgiler yer alacaktır, ayrıca kdv tahsil edilmediğinin şerh edilmesi gerekmektedir,
• İmalatçı bu faturada hesaplamış olduğu kdv yi de tahsile konu etmeyecek, aynı zamanda iade / tecil tutarında da değişikliğe gitmeyecektir, fatura düzenlediği dönemde fatura üzerinde göstermiş olduğu kdv yi hem hesaplanan kdv ye dahil edecek, hem de indirim konusu yaparak mal bedeline dahil olan tutarın kdv sini beyan ve indirim konusu yaparak işlemi vergiden arındırmış olacaktır.
• Muhasebeleştirilmesi esnasında 120 – ALICILAR hesabına borç, 191 – İNDİRİLECEK KDV hesabına borç, 600 – YURTİÇİ SATIŞLAR hesabına alacak, 391 – HESAPLANAN KDV hesabına alacak yazmak suretiyle kayıt yapılacaktır.

Konu ile ilgili görüşlerimiz yukarıdaki gibi olup, uygulamalara bu yönde işlem tesis etmenizi rica eder, iyi çalışmalar dileriz.

Saygılarımızla,

[1] Döviz, Ülkelerin elinde bulunan madeni ve kâğıt para cinsinden bütün ülke paraları ve bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü hesap, belge ve vasıtaların tümüne denir.

[2] Efektif, Banknot yani kağıt para şeklindeki bütün yabancı paralara efektif denir. Döviz kavramı içinde, yabancı para cinsinden düzenlenmiş her türlü kâğıt (bono, poliçe, kredi mektubu, havale ve benzeri varlıklar ) ve hesap girerken, efektif kavramı içine sadece nakit yabancı paralar girmektedir.